︎ ︎ ︎
![]()
Rianxo, A Coruña
Out. 1937 - Dec. 1939
Situado nunha vella fábrica de salgaduras desta vila, moi preto da ría.
USO ORIXINAL
Fábrica de salgaduras
USO ACTUAL
Urbanización de adosados
MEMORIAL
Si
︎︎
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/98fde8dba23a8e079deced926a591ae6cad876998e17b4aec181310d2e1a8659/Mapa-Galiza-8-Rianxo.png)
Rianxo, A Coruña
Out. 1937 - Dec. 1939
Situado nunha vella fábrica de salgaduras desta vila, moi preto da ría.
USO ORIXINAL
Fábrica de salgaduras
USO ACTUAL
Urbanización de adosados
MEMORIAL
Si
︎︎
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/4a64a91d0636d211ed641b81a53589a4a23f556e19121145e4e32e04c8443fa9/VIDEO-SIMULADO.png)
«A conserveira na que nos meteron tiña un patio bastante grande, pechado por unha parede duns tres metros de alto. Ás sete da mañá tocaban diana e levábannos ao patio a facer ximnasia durante unha hora, e algúns días facía moito frío. Durante o resto do día sacábannos ao patio dúas horas pola mañá e outras dúas pola tarde. Aproveitábamos a maior parte dese tempo para facer la descubierta, é dicir, para matar piollos; incluso organizábamos carreiras deles nunha mesa para nos entreter».1
«Chegou o Nadal e en Vilagarcía de Arousa fixeron unha colecta para nós. Nun barco trouxéronnos roupa, castañas, noces, viño, mazás e zapatos. Os militares levárono todo e non nos deron nada. Todo isto soubémolo por un cabo ao que os soldados chamaban o cabo rojo».1
«Inxectáronnos contra non sei que, case todo o mundo caeu enfermo. Por toda a nave había homes tirados con febres moi altas. Aos enfermos máis graves, ordenáronnos poñelos preto da porta do patio. Como non deixaban pechar a porta, había alí moita corrente; o enfermo collía unha pulmonía e morría».1
«A auga recollíase da choiva que chupabamos desesperados. Cando non chovía, lambíamos o chan de cemento porque nos aliviaba. Como último recurso bebiamos auga do mar que, aínda que o faciamos en pequenas cantidades, producíanos grandes diarreas».2
«Unha vez, un preso que era de Arriondas tiña febre e durante quince días non puido facer la descubierta. Os parasitos multiplicáronse de tal xeito que cando se levantou toda a cabeza estaba cuberta por unha costra e nin sequera podía camiñar. O cabo rojo colleuno e cortoulle coidadosamente o pelo cunhas tesoiras. Despois, con pinzas, foi levantando toda a costra, baixo a cal aniñaran os piollos. Levouno á ría, bañouno e secouno e púxolle roupa limpa dada por el. Comprou un ungüento na farmacia e, despois de bañalo, poñíalle na cabeza todas as mañás e dáballe un vaso de leite quente. Estivo así durante oito días, ata que os xefes da súa sección se decataron. O "premio" que lle deron foi mandalo á fronte. O prisioneiro de Arriondas, grazas a eses coidados, conseguiu saír adiante».3
«Eu estaba a durmir. Como case non pasaban coches, cando pasaba un camión escoitábalo. Sabías que os levaban para matalos (…). Ás veces paseaban un ou dous... Ao día seguinte falabamos entre nós. Onte á noite non pasearon a ninguén, non escoitei nada. Onte á noite si».4
TESTEMUÑOS
1. José Enrique Llera Iglesias, en La libertad es un bien muy preciado, de Marcelino Laruelo.
2. Benito Caballero, en Rianxo na Guerra Civil: Campo de Concentración de prisioneiros de guerra 1937-1939, de Comoxo, Xosé, Xesús Costa e Xesús Santos.
3. José Enrique Llera, en Rianxo na Guerra Civil: Campo de Concentración de prisioneiros de guerra 1937-1939.
4. Belarmina Ordóñez, Testemuño recollido no proxecto Nomes e Voces (citado por Carlos Hernández en Los Campos de concentración de Franco).
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/152405dcc24fb4d994fa37beb8f688038a05f000402cb2bb78ce0022fc5ffb22/GAL-CC-RIA-Foto-Fotografia-cortesia-de-Xesus-Costa-publicada-en-Santos--Xesus-y-Xesus-Costa--Galiza-na-guerra-civil.-Campos-de-concentracion-de-Muros--Padron--A-Pobra-e-Rianxo.jpg)
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/7605512a5d7efb6b02c8736be164dd358ed8676c418bcf458f61e8e8eadca538/GAL-CC-RIA-Foto-Fotografia-cortesia-de-Xesus-Costa-publicada-en-Santos--Xesus-y-Xesus-Costa--Galiza-na-guerra-civil.-Campos-de-concentracion-de-Muros--Padron--A-Pobra-e-Rianxo-02.jpg)
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/e189f4beebf2416b46b1f9482dbf7e1f1a4e977c572983058f3f05fbfb53b3c3/GAL-CC-RIA-Mapa-Plano-del-campo-de-concentracion-de-Rianxo-A-Coruna--que-se-conserva-en-el-Archivo-Militar-de-Avila.jpg)
![](https://freight.cargo.site/t/original/i/f49e6c0b975ea82d1aae91de2310b96ec9193f68d59be9e92e8449d39097c3bd/grafico-tipo.png)